Odkąd w maju tego roku fundacje rodzinne stały się integralną częścią polskiego porządku prawnego, zauważamy wzrost zainteresowania tą konstrukcją prawną. Ich wprowadzenie do rodzimego systemu prawnego otworzyło nowy rozdział w świecie biznesu i ekonomii, generując intensywne debaty oraz eksplorację nowych możliwości finansowych.
Fenomen fundacji rodzinnych jest szczególnie dostrzegany wśród przedsiębiorców, zwłaszcza tych prowadzących firmy rodzinne, dla których ta forma zarządzania majątkiem stała się szansą na stworzenie bezpiecznej strategii przekazywania dziedzictwa przyszłym pokoleniom. Pojawienie się pierwszych fundacji rodzinnych stanowi klarowny sygnał, że mamy do czynienia z wyjątkowym narzędziem zarządzania majątkiem, które zasługuje na szczególną uwagę i analizę.
Rola fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna została wprowadzona do polskiego prawa jako narzędzie ułatwiające płynny proces sukcesji w firmach rodzinnych. Naturalnym etapem w prowadzeniu działalności gospodarczej jest moment, kiedy właściciele podejmują decyzję o przekazaniu firmy swoim następcom, na przykład dzieciom. Tradycyjnie przekazywanie firmy młodszym pokoleniom odbywało się przede wszystkim w drodze darowizny lub spadku. W celu ułatwienia tego procesu, do polskiego systemu prawnego wprowadzono, znaną w wielu krajach zachodnich, takich jak Niemcy czy Szwajcaria, instytucję fundacji rodzinnej. Przewagą i misją tego rozwiązania jest ochrona kapitału i firmy przed rozdrobnieniem np. upłynnieniem przez spadkobierców. Poprzez formalne odseparowanie biznesu i rodziny, fundacja rodzinna pomaga zachować ciągłość działania firmy rodzinnej bez konieczności osobistego zaangażowania w jej prowadzenie członków rodziny.
Utworzenie fundacji rodzinnej
Powołanie fundacji może się odbyć na dwa sposoby: za życia fundatora na podstawie aktu założycielskiego składanego przed notariuszem lub po jego śmierci – na podstawie testamentu. Fundatorem, czyli założycielem fundacji rodzinnej może zostać każda osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Jeżeli fundacja ustanawiana jest w akcie założycielskim, fundatorów może być kilku.
Spośród wymogów formalnych utworzenia fundacji rodzinnej należy wskazać, że fundacja powinna mieć statut zawierający reguły jej działania oraz powinna być zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Jednak najważniejszym warunkiem jej powołania jest utworzenie funduszu założycielskiego o wartości minimum 100 tys. zł.
Tak utworzonym funduszem założycielskim ma za zadanie efektywnie zarządzać fundacja rodzinna. Jak informuje strona rządowa, rolę fundacji można porównać do rodzinnego skarbca, który nie tylko dostarcza środków finansowych rodzinie, ale także realizuje wizję fundatora oraz czuwa nad zachowaniem wartości, które fundator przyjął w biznesie. Z dochodów oraz posiadanych aktywów fundacji rodzinnej można wypłacać beneficjentom środki pieniężne bądź rzeczowe, albo pokrywać różnego rodzaju wydatki, takie jak koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów. Środki mogą być także przeznaczane na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.
Kto może zostać beneficjentem fundacji rodzinnej?
Rola beneficjenta nie jest przy tym ograniczona jedynie do członków rodziny fundatora, choć w praktyce najczęściej będą ją pełniły osoby spokrewnione. Niemniej jednak, beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać każda osoba fizyczna niezależnie od pokrewieństwa z fundatorem ani wieku. Może nim zostać także organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Warte podkreślenia jest także, że w pewnym ograniczonym zakresie fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą (głównie o charakterze pasywnym – wynajem nieruchomości, udzielanie pożyczek itp.).
Dzięki takiemu podejściu, fundacja rodzinna spełnia funkcję nie tylko jako instrument służący do planowania sukcesji i zabezpieczania majątku rodziny, ale również jako narzędzie umożliwiające stopniowy wzrost tego majątku.
Oprócz zabezpieczania przedsiębiorstwa i kapitału przed podziałem, fundacja rodzinna ma również wiele innych zalet. Szczególnie warto zwrócić uwagę na korzystne zasady opodatkowania, które zostały specjalnie przewidziane dla tego podmiotu.
Korzyści podatkowe przewidziane dla fundacji rodzinnej
Działanie fundacji rodzinnej opiera się o specjalne zasady opodatkowania, które uwzględniają powiązania rodzinne beneficjentów z fundatorem. Kluczowe reguły można zawrzeć w pięciu punktach:
- Brak podatku PCC i CIT przy założeniu fundacji rodzinnej oraz przekazaniu do niej majątku;
- Zwolnienie podmiotowe z CIT- jednakże to zwolnienie nie jest całkowite. Fundacja rodzinna jest zobowiązana do płacenia CIT tylko w określonych przypadkach:
- 15% CIT- w przypadku przekazywania środków beneficjentom (niezależnie od stopnia powiązania),
- 15% CIT- w przypadku likwidacji fundacji i związanej z tym dystrybucji majątku,
- 15% CIT- w przypadku przekazania świadczenia w postaci ukrytych zysków,
- 19% CIT- w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany;
- 25% CIT- w przypadku uzyskania przychodów z „niedozwolonej” działalności gospodarczej (czyli działalności innej, niż wskazana w ustawowym katalogu);
- 0,035% CIT- w przypadku podlegania pod tzw. minimalny podatek od przychodów z budynków;
- Zwolnienie z PIT wypłat z fundacji rodzinnej dla beneficjentów należących do najbliższej rodziny (fundator, małżonek fundatora, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym, macocha);
- 10 % stawka PIT dla wypłat z fundacji rodzinnej dla beneficjentów zaliczanych do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn;
- 15% stawka PIT dla wypłat z fundacji rodzinnej dla pozostałych beneficjentów.
Kiedy warto rozważyć założenie fundacji rodzinnej
Dzięki korzystnym zasadom opodatkowania i elastycznej strukturze zarządzania, fundacja rodzinna możne okazać się doskonałym rozwiązaniem w wielu różnych sytuacjach życiowych i biznesowych. Oto kilka scenariuszy, kiedy warto rozważyć taką decyzję:
- Wniesienie środków ze sprzedaży sieci telekomunikacyjnej do fundacji rodzinnej
W momencie sprzedaży sieci telekomunikacyjnej, zarządzanie uzyskanym majątkiem staje się kluczowym wyzwaniem dla przedsiębiorcy. W takim przypadku, inwestycja uzyskanych z niej środków w fundację rodzinna może się okazać bardzo korzystnym rozwiązaniem. To nie tylko zabezpieczenie kapitału, ale także możliwość tworzenia trwałego dziedzictwa. Dokonanie takiej inwestycji może zapewnić bezpieczeństwo finansowe rodzinie, jeżeli stanie się ona beneficjentem fundacji. Dodatkowo, fundacja będzie miała szansę na pomnażanie wprowadzonego majątku bez ponoszenia nadmiernych obciążeń podatkowych, korzystając z dostępnych opcji prowadzenia działalności gospodarczej.
- Aport sieci internetowej do fundacji rodzinnej celem późniejszej jej dzierżawy
Wpłaty na pokrycie funduszu założycielskiego nie muszą ograniczać się jedynie do środków pieniężnych; mogą obejmować różne formy majątku. Poza środkami pieniężnymi do fundacji rodzinnej można wnieść nieruchomości, udziały, akcje czy nawet pojazdy. Wartym uwagi zagadnieniem jest możliwość wnoszenia do fundacji infrastruktury sieci internetowej. Po takiej transakcji fundacja mogłaby rozważyć jej dzierżawienie w celu pomnażania majątku. Jednakże, czy taka operacja jest możliwa, wymaga głębszej analizy. Kluczowym pytaniem jest, czy wnoszona sieć internetowa stanowi przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część, czy też jest to niezależny element majątku, co stanowi jeden z ważnych aspektów do rozważenia przy ocenie takiej możliwości.
- Fundacja rodzinna jako spółka holdingowa
Z katalogu tzw. „dozwolonej” działalności gospodarczej (zwolnionej z CIT), którą może prowadzić fundacja rodzinna, wynika m.in możliwość przystępowania i uczestniczenia w spółkach handlowych, W praktyce oznacza to, że fundacja rodzinna może nabywać i sprzedawać udziały oraz akcje spółek kapitałowych (np. sp. z o.o. lub akcyjnej) oraz prawa i obowiązki wspólników spółek osobowych (np. spółki komandytowej). Te uprawnienia pozwalają fundacji na pełnienie roli w strukturze holdingowej.
W opisanej strukturze, fundacja rodzinna ma możliwość działać jako centralny podmiot, w którym gromadzony jest majątek rodziny, włączając w to środki pochodzące z rodzinnych spółek zależnych.
Fundacja rodzinna stała się zatem nie tylko narzędziem ułatwiającym sukcesję w firmach rodzinnych, ale także symbolem nowej ery w zarządzaniu dziedzictwem. Jej wprowadzenie do polskiego prawa przynosi szereg korzyści zarówno dla przedsiębiorców, którzy chcą zapewnić kontynuację swojego biznesu, jak i dla gospodarki jako całości, umożliwiając rozwój stabilnych, rodzinnych przedsiębiorstw.
Jednak aby fundacja funkcjonowała efektywnie i odzwierciedlała opisane na wstępie cele, dla których została powołana, należy dobrze przygotować się do jej założenia. W tym kontekście kluczową rolę odegra wsparcie specjalistów, którzy pomogą w bezpiecznie i optymalnie przeprowadzić ten proces oraz zapewnią dalsze efektywne funkcjonowanie fundacji rodzinnej. Jeżeli rozważacie Państwo fundację rodzinną to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią – wesprzemy Państwa w tym procesie.
Kancelaria Doradztwa Podatkowego Ewa Flor. Email: office@ewaflor.pl Tel: +48 32 724 71 01.